Dziennikarz obywatelski to jedynie “rejestrator faktów”?
Jak podaje Wikipedia, dziennikarstwo obywatelskie to: rodzaj dziennikarstwa uprawianego przez niezawodowych dziennikarzy w interesie społecznym. Zwolennicy tej formy publicystyki zwracają uwagę, że realizacja tzw. służby społecznej, może być odpowiedzią na słabnące zaufanie obywateli w stosunku do mediów jako takich.
Czy dziennikarze obywatelscy działają na równi z tymi pracującymi zawodowo? Powołując się na art. 7 ust. 2 pkt 5 Prawa prasowego:
– dziennikarzem jest osoba zajmująca się redagowaniem, tworzeniem lub przygotowywaniem materiałów prasowych, pozostająca w stosunku pracy z redakcją albo zajmująca się taką działalnością na rzecz i z upoważnienia redakcji.
O ile więc, dziennikarz obywatelski spełnia te warunki, to jest dziennikarzem w rozumieniu tej ustawy i przysługują mu takie same prawa jak i obowiązki, co w przypadku dziennikarzy zawodowych.
Dziennikarstwo obywatelskie przeżywa swój rozkwit nie tylko w Europie, ale i na świecie. Przykładowo, w Stanach Zjednoczonych popularni są tzw. “mojos”, a więc dziennikarze mobilni, którzy uzbrojeni jedynie w laptop i kamerę cyfrową są w samym sercu lokalnych wydarzeń i relacjonują je “na żywo” 1 . Ta forma publicystyki wiąże się również z pewnymi zagrożeniami, którym osoby próbujące swoich sił w tym fachu, muszą stawić czoła. Przykładem może być zjawisko mowy nienawiści w internecie. Czasami, w szczególności wśród młodych osób, pojawia się pytanie, jak w ogóle zacząć tego typu działalność, co trzeba wiedzieć “na starcie”?
W odpowiedzi na tego typu problemy, ku rozwianiu wszelkich wątpliwości, powstał projekt “Dziennikarz Obywatelski – zawód przyszłości”. To inicjatywa międzynarodowa – biorą w niej udział cztery organizacje – z Polski, Włoch, Bułgarii oraz Portugalii, których przedstawiciele posiadają doświadczenie i kompetencje w pracy z młodzieżą w ramach projektów edukacyjnych i kulturalnych. Głównym celem jest rozbudowanie ich kompetencji cyfrowych, w tym również zainspirowanie do poznania i wdrożenia nowych metod kształcenia. W szczególności zwraca się uwagę na doskonalenie umiejętności poruszania się w “nowych mediach”, na których w największych stopniu koncentruje się obecnie komunikacja dziennikarzy obywatelskich.
Projekt trwa do sierpnia 2022 roku, co udało się już zrealizować? Z inicjatywy Instytutu Rozwoju Pracy i Edukacji w Gliwicach – organizacji po stronie polskiej, powstała platforma “civil journalist website” (dostępna pod domeną neweurope.info), będąca międzynarodowym portalem informacyjnym, w ramach którego dziennikarze z czterech krajów, publikujący w czterech językach, będą mogli tworzyć materiały dotyczące praw człowieka, czy polityki klimatycznej. Nacisk kładzie się na te zagadnienia, które wydają się najistotniejsze z perspektywy młodych osób.
Koordynatora projektu po stronie polskiej – Adriana Misiaka, zapytaliśmy o to, czy młodzi Polacy chętnie angażowali się w udział w projekcie i czy widzi potencjał do dalszego rozwoju dziennikarstwa obywatelskiego w Polsce.
– Młodzi Polacy bardzo chętnie angażowali się w działania poświęcone dziennikarstwu obywatelskiemu. Warto zaznaczyć, że jest to temat niezwykle istotny, ponieważ obecna sytuacja międzynarodowa pokazuje, że społeczeństwo może relacjonować wydarzenia nawet z pola walki. Niezwykle istotnym czynnikiem, który skłania uczestników projektu do partycypacji w nim, jest możliwość podejmowania wszystkich tematów, bez względu na ich zakres. Często zdarza się, że informacje, które widzimy w sieci posiadają pewne naleciałości konkretnej agendy, a dziennikarstwo obywatelskie sprawia, że tak naprawdę każdy może dostarczać wiadomości. W ten sposób dziennikarstwo staje się bardziej rzetelne.
W ramach inicjatywy zostanie uruchomiony również moduł e-learningowy “civil journalist guide”, który rozwijać ma kompetencje z zakresu montażu materiałów video, tworzenia podcastów, prowadzenia kanału w serwisie Youtube, czy też umiejętności relacjonowania wydarzeń na żywo.
– Dysponujemy narzędziami, które pozwalają na sprawne i funkcjonalne wykorzystywanie wszystkich atrybutów dziennikarstwa, przez osoby, które nie mają stricte doświadczenia w tej dziedzinie
– dodaje koordynator.
1 Źródło: M. Szpunar, Dziennikarstwo obywatelskie, dostęp 11.04.22 r.: https://web.archive.org/web/20110627074601/http://www.sceno.edu.pl/pliki/701.pdf
