Gliwicki modernizm: Klinika chorób kobiecych

Najstarsza część obecnego Centrum Onkologii powstała w latach 30-tych XX wieku. Modernistyczna klinika to ciekawy przykład nowoczesnej architektury na Górnym Śląsku.

W centrum miasta nad Kłodnicą wydzielono teren na budowę klinikę chorób kobiecych. Miała się ona znajdować z dala od miejskiego hałasu i w otoczeniu terenów zielonych. Szpital miał powstać do walki z wysoką wówczas w regionie śmiertelnością niemowląt i rodzących kobiet. W czasie budowy, dużym problemem okazało się niestabilne podłoże. Konieczne było posadowienie budynku na betonowych palach oraz wylanie grubej, betonowej płyty stanowiącą podstawę obiektu.

Klinika powstała w latach 1931-1933. Był to jeden z najnowocześniejszych szpitali na Górnym Śląsku, był zaprojektowany zgodnie z metodami dla potrzeb współczesnej medycyny. W ośrodku znajdowały pokoje dla chorych, tarasy, specjalistyczne gabinety lekarskiej oraz nowoczesny sprzęt medyczny. W 1937 r. funkcjonował tam jeden z pierwszych w regionie tomografów. W szpitalu mieściło się 400 pokoi i 7 oddziałów szpitalnych, a na parterze znajdowała się poliklinika. Mógł on pomieścić 200 pacjentek i 120 noworodków. W budynku znajdowała się także szkoła, która kształciła personel medyczny oraz mieszkania lekarzy i pielęgniarek.

Klinika została zaprojektowana przez Oskara Goltza. Budynek posiada formę kubistyczno-funkcjonalistyczną i stanowi przykład ekspresjonizmu. Szpital powstał na planie zbliżonym do litery „U”. Był on dosyć obszerny, posiadał cztery kondygnacje. Symetryczna elewacja frontowa miała 150 metrów długości, a jej horyzontalną bryłę podkreślono tarasami na pierwszym i drugim piętrze. Charakterystyczną cechą budynku są elewacje wykończone w cegle klinkierowej, posiadające oszczędny w formie detal z cegły oraz sztucznego kamienia. W jednym ze skrzydeł ulokowano kaplice szpitalną. Na reprezentacyjnym dziedzińcu od strony Kłodnicy postawiono rzeźbę wykonaną z piaskowca, przedstawiająca matkę z dwójką dziećmi. Autorem “Macierzyństwa” jest Hans Dammann.

Po wojnie w budynku powstał gliwicki Państwowy Instytut Przeciwrakowy, a po kilku latach, w 1952 r. obiekt przekształcono w oddział Instytutu Onkologii, który działa tam do dziś. W latach 80. XX w. w dobudowano nowe budynki szpitalne w pobliżu kliniki. W ostatnich latach dawna klinika została wyremontowana i zmodernizowana.

Źródło:

• Bednarski A., Zarys modernistycznej architektury Gliwic (1919-1939): Działalność architektoniczno-budowlana Karla Schabika, Gliwice 2009, s. 60.
• Chorąży M., Budujemy Instytut, [w:] „Zeszyty gliwickie”, Tom 31, Gliwice 2003, s. 239.
• Pokorska-Ożóg E., Modernizm w służbie zdrowia, [w:] Podróż ku nowoczesności: Architektura XX wieku w województwie śląskim, red. Syska A., Katowice 2016, s. 39-51.
• Syska Anna, Styl gotycki wyklucza się, s.93