Zapis socjologiczny Zofii Rydet

Gliwice OdNowa15 października, 2020

0 777 1 minute read

Zofia Rydet jest uznawana za jednego z najważniejszych polskich fotografów XX wieku. Po drugiej wojnie światowej przeprowadziła się na Górny Śląsk, do Bytomia, a od lat 60-tych mieszkała w Gliwicach. Pracowała jako nauczycielka fotografii na Politechnice Śląskiej. Dokumentowała rzeczywistość życia w PRL-u w licznych cyklach i pracach,ale jej najważniejsze i największe dzieło to cykl Zapis socjologiczny.

Zofia Rydet miała 67 lat, gdy zaczynała pracę nad Zapisem socjologicznym. Pierwsze zdjęcia powstały na Podhalu, a z czasem obszar zainteresowań rozciągnął się na Górny Śląsk i resztę kraju. Wykonała około trzydzieści tysięcy czarno-białych portretów ludzi z całej Polski w ciągu prawie dwudziestu lat. Szczególnie interesowały ją mieszkańcy wsi, ale także możemy znaleźć wielu gliwiczan na zdjęciach w tym cyklu.

Zapis socjologiczny ukazuje ludzi w ich domowym otoczeniu. Ubrani tak, jak ich zastała autorka. Kobiety często mają na sobie fartuchy, jakby w czasie codziennej krzątaniny, zrobiły tylko krótką pauzę. Zofii Rydet miała umiejętność zdobywania zaufania fotografowanych ludzi. Wpuszczali ją do swoich domów, dzieląc się częścią swojej prywatności. Gdy wchodziła do mieszkań, mówiła “jak tu u pani ładnie…”, czym często udawało się jej zyskać sympatię gospodarzy.

Na zdjęciach sprzed kilkudziesięciu lat ujęte zostały kobiety, mężczyźni i całe rodziny w swoich domach. Fotografie Zofii Rydet udokumentowały rzeczywistość polskiej wsi, która zniknęła już bezpowrotnie. Pierwotnie artystka zakładała, że bohaterowie cyklu będą stanowić taki sam element wnętrza, jak inne przedmioty. Z czasem jednak zauważyła, że fotografowane osoby stają się najważniejsze. Zapis socjologiczny ukazuje nie tylko ludzi we wnętrzach. Cykl zawiera także odrębne podzbiory: „Kobiety na progach”, „Obecność”, „Mit fotografii” oraz „Zawody”.

Zapis socjologiczny nigdy nie został ukończony. Zofia Rydet zmarła w 1997 roku. Na początku lat 90-tych mówiła: “Im bardziej się starzeję, tym bardziej cenię tę pasję, która nazywa się fotografią. Nie wyobrażam sobie starości bezczynnej. Nie rozumiem ludzi, którzy myślą tylko o tym, co ich boli albo co im zagraża… Jestem szczęśliwa, że mogę fotografować. To fotografia daje mi możność zatrzymania czasu i pokonania widma śmierci. Zwykły dokument, najprostszy… staje się wielką prawdą losu ludzkiego i to jest moja nieustająca walka ze śmiercią, z przemijaniem”.