Kultura

„Niech żyje 1 Maja” – Święto Pracy w PRL-u

Tradycja Święta Pracy celebrowanego dnia 1 maja pochodzi ze Stanów Zjednoczonych (mimo że tam obchodzone jest we wrześniu). Kongres II Międzynarodówki w Paryżu chciał upamiętnić robotnicze protesty, które wybuchły w Chicago w maju 1886 r. i zostały brutalnie stłumione.

Od 1890 roku zaczęto obchodzić Święto Pracy 1 maja w większości Europy, także na Górnym Śląsku. W latach 20. w Gliwicach tego dnia demonstrację były organizowane przez komunistów i socjaldemokratów. W 1933 roku, gdy naziści doszli do władzy ogłoszono 1 maja Narodowym Dniem Pracy. W kolejnych latach tego dnia miasto zdobyły liczne parady wojskowe, członków Hitlerjugend oraz działaczy nazistowskich. Towarzyszyły temu imprezy plenerowe, zawody sportowe, koncerty, a także darmowe posiłki i karczmy piwne. 

Po II wojnie światowej święto pracy zostało zawłaszczone przez komunistów. W PRL-u było to najważniejsze święto państwowe. Partia każdego roku chciała pokazać znaczenie tego dnia organizując uroczysty pochód. W 1946 roku zorganizowano pierwszy pochód ulicą Zwycięstwa. Do marszu ulicami miasta byli zmuszeni praktycznie wszyscy mieszkańcy, od uczniów szkół, po pracowników zakładów, a nawet emeryci. W samym pochodzie na czele szła młodzież. Na przodzie szkoły podstawowe, następnie średnie, harcerze i studenci. W pochodzie szły reprezentacje przedsiębiorstw i zakładów pracy, a także wojsko, milicja, strażacy, służby mundurowe i  sportowcy. Ludzie nieśli sztandary z hasłami podkreślającymi wymowę tego dnia. Młodzież z gliwickich szkół dźwigała transparenty z sloganami „Pod kierunkiem Partii zbudujemy drugą Polskę – Polskę naszych pragnień i marzeń”. 

W latach 70. obchody 1 maja miały największy rozmach. Władze próbowały różnego rodzaju “zachęt”, aby mieszkańcy wzięli udziału w pochodach: groźbami zwolnienia z pracy, uszczuplenia wypłaty, formami przekupienia luksusowymi towarami. Pochód trwał około trzech godzin. Każdego roku w oficjalnych komunikatach zwiększano liczbę uczestników pochodu, w 1971 roku udział wzięło prawie 100 tysięcy mieszkańców, a w 1979 miało uczestniczyć już 150 tys. gliwiczan. Również w Łabędach i Sośnicy były organizowane mniejsze pochody.

Gdy w 1980 r. ogłoszono, że udział w pierwszomajowej manifestacji będzie dobrowolny, 1 maja 1981 r. świętowało niecałe 45 tys. gliwiczan, czyli trzykrotnie mniej niż dwa lata wcześniej. Ostatni pochód pierwszomajowy odbył się w 1988 roku. W 1989 roku na placu Krakowskim odbył się wiec, gdzie pojawiła się już tylko garstka osób wiernych systemowi. 

Źródło:

Tomasz Leszkowicz. Pochód pierwszomajowy, czyli propaganda PRL w pigułce. „Histmag.org”, maj 2019.

Trzecia dekada: Gliwice 1971-1981, Bogusław Tracz, 2009

https://www.nowiny.gliwice.pl/ide-dla-ciebie-partio-czyli-jak-to-z-majowym-maszerowaniem-bylo

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Back to top button