Ruchy w gliwickim rejestrze zabytków

Gliwice to miasto pełne zabytków, od lat kolejne obiekty są wpisywane do odpowiedniego rejestru. Zdarzają się jednak także skreślenia z tej chronionej listy.

W 1960 roku do rejestru zabytków wpisano wiele kamienic gliwickiej starówki, między innymi nieistniejącą już dzisiaj kamienicę przy Krupniczej 15, która zaledwie po sześciu latach została z rejestru wykreślona. W tym samym czasie wpisano także przedwojenną kamienicę przy ul. Kaczyniec 18. Ją także, z rejestru wykreślono po ponad 40 latach (2 2003 roku). Budynek stoi do dziś, jest jednak w złym stanie technicznym. Dawniej cała pierzeja Krupniczej składała się z podobnych domów.

Przy ul. Królowej Bony 13 stoi monumentalny budynek dawnego Liceum Maryjnego Sióstr Szkolnych Notre Dame wybudowany w 1927 roku. Dawna szkoła została wpisana do rejestru zabytków w 2015 roku. Jest to ciekawy przypadek ceglanego ekspresjonizmu. Zgromadzenie Sióstr Szkolnych de Notre Dame przybyło do Gliwic w 1919 roku. Prowadziło ono prywatne wyższe szkoły dla dziewcząt, które było jedną z najnowocześniejszych szkół na Górnym Śląsku. Na Królowej Bony 13 mieściło się w nim 60 dużych sal lekcyjnych, trzy kuchnie do nauki gotowania, dwie pralnie, sala gimnastyczna z szatnią i natryskami oraz kaplica. 

Kres świetności szkoły nastąpił w 1933 roku, kiedy Hitler doszedł do władzy. Wówczas zlikwidowano szkoły prywatne w Niemczech, a budynek po paru latach wydzierżawiono zarządowi dóbr Ballestremów. W czasie II wojny światowej dawną szkołę przejęło gestapo, a w 1945 wojsko sowieckie, które ulokowało tu szpital wojskowy. Po wojnie budynek często zmieniał swoją funkcję, działało tu Liceum Pedagogicznego, Kolegium Języka Francuskiego i Nauczycielskie Kolegium Języków Obcych. W 2002 roku budynek został zwrócony zakonowi. W 2013 roku zakonnice sprzedały nieruchomość gliwickiej firmie Radan, która postanowiła wyremontować gmach i zaadaptować go na cele mieszkalne, biurowe i usługowe.

Prace rozpoczęły się w 2014 roku. Z uwagi na zabytkowy charakter budynku, wszystkie prace miały być prowadzone pod nadzorem Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków., który wpisał dawną szkołę do rejestru zabytków w 2015 roku. Wówczas Radan chciał zmienić charakter elewacji poprzez dobudowanie balkonów. Ten sposób podejścia do budynku sprawił, że dr Aneta Borowik z biura wojewódzkiego konserwatora zabytków zwróciła się we wrześniu 2015 roku roku do dewelopera o wstrzymanie budowy, a do Urzędu Miasta w Gliwicach –  o pozbawienie funkcji miejskiego konserwatora zabytków, który wydał zgodę na takie prace. Dr Borowik zarzuciła miejskiej konserwator doprowadzenie do “znaczącej utraty wartości zabytkowej budynku”. Nowy właściciel nie poniósł żadnych konsekwencji, a sprawa się rozmyła.  Do wniosku o zwolnienie gliwickiego konserwatora zabytków nie przychylił się prezydent Gliwic.

– Skargę uznaję za bezzasadną, gdyż podległy mi pracownik w żadnej mierze nie naruszył powierzonych mu obowiązków – odpowiedział Zygmunt Frankiewicz.

Aneta Borowik odeszła ze stanowiska we wrześniu 2015 roku. Ewa Pokorska-Ożóg, miejski konserwator zabytków została nominowana w 2016 roku do pełnienia obowiązków na poziomie wojewódzkim z rąk Wojewody Śląskiego, Jarosława Wieczorka. Na tym stanowisku była do lutego 2017 roku, kiedy do powróciła na stanowisko miejskiego konserwatora zabytków w Gliwicach.

W ostatnich latach do rejestru gliwickich zabytków dopisano za to kilka nowych obiektów. W 2017 roku na listę trafiła willa przy ul. Dubois 36 (willa w obrysie murów zewnętrznych ze schodami zewnętrznymi). W 2019 roku ochroną objęty został budynek dawnej giełdy zbożowej przy ul. Dolnych Wałów 8 w Gliwicach. Rok 2020 z zadowoleniem przyjęli gliwiczanie, którzy starali się zapobiec wycince drzew przy ul. Mickiewicza, gdyż ochroną objęto zespół zaprojektowanej zieleni: układ alejowy drzew gatunku Lipa drobnolistna wzdłuż ul. A. Mickiewicza, J. Sowińskiego, Kozłowskiej (do wlotu ul. Radiowej) czyli 4 szpalery drzew wzdłuż ul. A. Mickiewicza i 3 szpalery wzdłuż ul. J. Sowińskiego i Kozłowskiej; układ alejowy drzew gatunku klon pospolity “Schwedleri” wzdłuż ul. Jana III Sobieskiego na odcinku od ul. J. Słowackiego do ul. T. Kościuszki; szpaler dębów szypułkowych wzdłuż ul. Zawiszy Czarnego na terenie planu Grunwaldzkiego; zieleń komponowana skweru Keżmarok. W 2020 roku wpisu do rejestru zabytków doczekał się także fenomenalny budynek budynek dawnej dyrekcji Huty Gliwice przy ul. ks. Herberta Hlubka 4.