Sobiszowice, Szobiszowice, czy Petersdorf?

Szobiszowice to jedna z najstarszych dzielnic Gliwic, która w XIX wieku przeszła dynamiczny rozwój z podmiejskiej wsi w nierozerwalną część miasta.

Pierwotna nazwa miejscowości Sobiszowice prawdopodobnie pochodzi od założyciela wsi Sobiecha. Funkcjonująca obecnie nazwa Szobiszowice powstała przez błędne spolszczenie niemieckiego napisu. Równocześnie przez wieki funkcjonowała niemiecka nazwa Petersdorf, którą nowa część wsi otrzymała pod koniec XIII wieku po pierwszym właścicielu Peterze von Slawentow. Przez środek miejscowości płynął Potok Szobiszowiecki, a centrum miejscowości była obecna ulica Uszczyka. Szobiszowice rozciągały się dawniej od koryta Kłodnicy na zachodzie, poprzez pas Lasu Łabędzkiego, Żerniki, a na północy sięgała obecnej ulicy Poniatowskiego, na wschodzie granice wytyczała ulica Chorzowska. Południową granicę Szobiszowic zamykała obecna ulica Dubois i Portowa. Przez wieki zmieniały się często granice wsi, a także właściciele. Od połowy XVII wieku Szobiszowice przeszły w ręce rodziny von Welczek, a we wsi powstał zespół dworski (przy ulicy Dworskiej).

W XIII wieku powstał kościół świętego Bartłomieja, najstarszy budynek w Szobiszowicach. Początki parafii sięgają 1232 roku. Świątynia powstała dzięki zakonowi Templariuszy, którzy przybyli na Górny Śląsk z Moraw. Pierwszy, drewniany kościół  wybudowano na niewielkim wzniesieniu, miał on służyć jako zabezpieczenie szlaku kupieckiego. Obecny budynek powstał w XV wieku z łamanego kamienia i cegły. W późniejszych czasach ulegał modernizacjom, głównie wystroju wnętrza. Obecne wyposażenie pochodzi głównie z XVII i XIX w.

W XIX wieku Petersdorf zaczął się intensywnie zmieniać dzięki industrializacji. Jednym z najstarszych i największych zakładów była Fabryka Drutu. W Szobiszowicach powstały fabryki szkła, walcownie, wytwórnia mydeł, czy palarnia kawy. Dzięki przemysłowi dawna wieś zaczęła się silnie urbanizować, budowano nowe kamienice, wille i szkoły. Część Szobiszowic, NeuDorff zajmowała okolice dworca kolejowego, to tam rozwijał się dynamicznie prywatny biznes. W 1881 roku Nowa Wieś została włączona do Gliwic. Na początku XX wieku pojawił się pomysł budowy nowej parafii. Dawna fara nie była w stanie pomieścić już mieszkańców, a stan budynku był zły. Wówczas to powstał jeden z największych kościołów na Górnym Śląsku, jest on w stanie pomieścić 6000 osób. Projekt świątyni w stylu neogotyckim wykonał znany architekt Ludwik Schneider z Wrocławia.

Petersdorf na przełomie XIX i XX wieku stał się ośrodkiem lokalnych organizacji polskich, towarzystw gimnastycznych i śpiewaczych. To właśnie stąd pochodzili Józef Uszczyk, Antoni Choroba, czy Jerzy Ziętek. W czasie powstań odbywały się tu tylko pojedyncze walki, a lokalni powstańcy walczyli na froncie opolskim. Po podziale Górnego Śląska do Szobiszowic przyjechali uchodźcy z polskiej części regionu. Od lat 20-tych trwała budowa nowych osiedli dla nich, m.in. przy Warszawskiej, Mastalerza i Grottgera. W 1927 roku cała dzielnica została przyłączoną do Gliwic. W latach 30-tych nowo wybudowana Autostrada Rzeszy wyznaczyła północną granicę dzielnicy, w jej pobliżu powstała drewniana wieża radiostacji. Jeden z najbardziej charakterystycznych miejsc w Szobiszowicach.

Po wojnie Szobiszowice były już nieodłączną częścią Gliwic. Dalej rozwijał się tu ciężki przemysł, dla nowych mieszkańców budowano w PRL-u bloki i nowe osiedla. Szobiszowice to jedna z najciekawszych dzielnic, która wciąż kryje wiele tajemnic. 

CDN