Za bajtla, czyli dzieciństwo na Górnym Śląsku

Kestle, kulanie felgi, strzelanie ze szlojdra — to gry, w które dzieci bawiły się na osiedlach robotniczych na Górnym Śląsku. Co do dzisiaj przetrwało z dawnych zabaw? Jak wyglądał śląski folklor dziecięcy? To nowy projekt, który ma na celu zebranie i utrwalenie wiedzy o dawnych grach i zabawach na Śląsku.

“Pomysł na stworzenie inicjatywy narodził się trakcie realizacji projektu Familoki, skupiającego się na temacie kolonii robotniczych na Górnym Śląsku i dziedzictwie kulturowym z nimi związanymi. Podczas spotkań seniorzy opowiadali o dzieciństwie na podwórkach osiedli robotniczych i związanym z nim grami i zabawami. Uczestnicy spacerów chętnie słuchali opowieści, ponieważ nie posiadali wiedzy o dawnym śląskim folklorze dziecięcym.” – wspomina Kamil Iwanicki, badacz Górnego Śląska.

Celem projektu „Śląski folklor dzięcięcy — świat graczek i bawidołków” jest zebranie, spisanie i utrwalenie dawnego śląskiego folkloru dziecięcego, który składa się z gier, zabaw, rymowanek, piosenek i zabawek na terenie aglomeracji śląskiej. Edukacja mieszkańców o regionalnym folklorze dziecięcym oraz o tym, co się na niego składa i czym jest niematerialne dziedzictwo kulturowe.

Obecnie szukamy osób chętnych do udziału w wywiadach. Zapraszamy serdecznie mieszkańców miast aglomeracji: Gliwice, Zabrze, Knurów, Bytom, Ruda Śląska, Świętochłowice, Chorzów, Siemianowice, Katowice, Mysłowice, Tychy, Piekary Śląskie. Chcemy zapytać starszych mieszkańców śląskich miast, jak wyglądało dawniej dzieciństwo na Górnym Śląsku, jak spędzano wolny czas, w co się bawiono i jakie zabawki były popularne wśród chłopców i dziewcząt. 

Jeśli chcesz wziąć udział w spotkaniu, to napisz do nas na mail: kamil.iwanicki@klaster.org.pl

Na podstawie rozmów oraz analizy materiałów archiwalnych powstanie „Elementarz Śląskich Graczek i bawidołków” i strona internetowa, gdzie umieszczone zostaną zebrane wspomnienia mieszkańców, mechaniki i zasady gier, archiwalne fotografie, grafiki i opisy zabaw, zabawek i inne elementy charakterystyczne dla folkloru dziecięcego na Górnym Śląsku. Zabawy dziecięce zostaną podzielone na rozgrywane na świeżym ” lufcie” (powietrzu), zabawy w “doma” (domu) oraz na “siyni” (sieni, klatce schodowej). Zależy nam na uchwyceniu procesu przemian zabaw dziecięcych w ostatnich kilkudziesięciu latach, szczególnie na terenie osiedli robotniczych na Górnym Śląsku

Zgromadzone materiały oraz spisane opowieści zostaną następnie wykorzystane do przeprowadzenia warsztatów międzypokoleniowych, podczas których seniorzy będą opowiadać dzieciom o grach i zabawach. Warsztaty odbędą się w dzielnicowych domach kultury. Plansze “Elementarz śląskich graczek i bawidołków” zostaną przekazane bezpłatnie wszystkim domom kultury w aglomeracji śląskiej.