Kultura

Zapomniane nekropolie

Zbliża się święto zmarłych, znów będziemy licznie odwiedzać groby naszych bliskich. Pamiętajmy, że na terenie Gliwic znajdują się także cmentarze, mniejsze, zapomniane. Po niektórych pozostało tylko wspomnienie. Zapraszamy na wirtualny spacer po tych już nieistniejących nekropoliach.

Najstarsza nekropolia powstała wokół kościoła Wszystkich Świętych, prawdopodobnie razem ze świątynią w XIII wieku. Podczas prowadzonych badań archeologicznych odkryto około 400 pochówków mieszkańców, których chowano tam do XVIII wieku.

W XIV wieku powstał kolejny cmentarz, tym razem poza murami dawnego miasta obok kościoła św. Trójcy, na ulicy Mikołowskiej. “Kościół św. Trójcy przy ul. Mikołowskiej w Gliwicach jest pozostałością po wcześniej znajdującym się w tym miejscu szpitalu i kaplicy pw. Trójcy Św., św. Marii i św. Bartłomieja, ufundowanych w 1409 r. Budynki wielokrotnie nawiedzają pożary i zniszczenia, ale szpital funkcjonował aż do XIX w. Obecna bryła w stylu klasycystycznym była budowana w latach 1836-1838 r. Była to pierwotnie kaplica dla mieszkającej w pobliżu biedoty.”

W 1792 roku po likwidacji cmentarza wokół kościoła Wszystkich Świętych, postanowiono założyć cmentarz obok klasztoru Franciszkanów przy ulicy Kozielskiej. Znajdował się on w miejscu późniejszego szpitala zakaźnego. Został on zamknięty w 1857 roku z powodu przepełnienia. Jedynym śladem po dawnej nekropolii jest kaplica cmentarna wybudowana przez kupca Galliego w 1800 roku:

Przy ulicy Pszczyńskiej obok, dawnej kopalni Gliwice, powstał w 1881 roku cmentarz tryniecki. Rozplanowany został na planie prostokąta. Zachowały się tylko ślady alei głównej, która wysadzana była szpalerami kasztanowców i lip. Ostatni pochówek miał miejsce w 1948 roku. Od tego czasu dawne alejki zniknęły pod bluszczem i chaszczami, wiele nagrobków zostało skradziony, a miejsce nie przypomina cmentarza. Zachowały się pojedyncze nagrobki mieszkańców, mimo to we Wszystkich Świętych wciąż pojawiają się na grobach znicze i kwiaty. Miasto planuję oczyszczenie terenu i stworzenie w tym miejscu skwerku.

Przy ulicy Kozielskiej do lat 50-tych funkcjonował cmentarz Starokozielski. Powstał on w 1857 roku, gdy nekropolia przy kościele św. Krzyża została zapełniona. Miasto odkupiło wówczas 15 morgów ziemi od wdowy Antoniny Rudek. Oficjalnie został zamknięty w latach 20-tych, kiedy powstał Cmentarz Centralny. Po wojnie działał znów przejściowo do 1950 roku. Ówczesne władze postanowiły zachować nekropolię, która miała świadczyć o polskości tych ziem, dzięki temu przetrwał do lat 80-tych. Wówczas prezydent miasta zdecydował o likwidacji cmentarza, twierdząc iż nie posiada on większej wartości artystycznej i historycznej. Na jego miejscu powstał park, a cenniejsze mogiły zostały przeniesione na teren przy ulicy Kozielskiej. Wśród zachowanych nagrobków znajduje się m.in. grobowiec Augusta Wilhelma Hegenscheidta, dawnego właściciela Fabryki Drutu oraz mogiła poległych mieszkańców miasta w 1945 roku. Na terenie parku Starokozielskiego zachowały się do dzisiaj pojedyncze nagrobki i pomnik ku czci poległych żołnierzy francuskich w czasie powstań śląskich. W 2000 roku został przeniesiony na teren dawnej nekropolii drewniany kościół Wniebowzięcia NMP.

Źródła:
Bogusław Tracz, “Ułamki Miasta”, Muzeum w Gliwicach
www.gliwiczanie.pl
Jacek Schmidt, Gliwickie cmentarze, Rocznik Muzeum w Gliwicach T.III
www.gliwiczanie.pl
http://www.eksploratorzy.com.pl/
https://www.nowiny.gliwice.pl/byl-cmentarz-bedzie-park-znika-nekropolia-przy-pszczynskiej
zbiory Muzeum w Gliwicach

Komentarze

Skomentuj J. Kłos Anuluj pisanie odpowiedzi

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Back to top button