Wojewoda uchyla uchwały gliwickiej rady

W ostatnich dniach marca nadzór prawny Wojewody Śląskiego uchylił trzy uchwały Rady Miasta Gliwice. Jedną w całości, pozostałe dwie częściowo. Rozstrzygnięcie komentuje Łukasz Oryszczak, rzecznik Prezydenta Miasta Gliwice.

Najważniejszą uchyloną uchwałą (w całości) jest uchwała w sprawie przyjęcia „Gliwickiego programu osłonowego w zakresie udzielenia pomocy osobom, które ponoszą zwiększone koszty ogrzewania lokalu związane z trwałą zmianą systemu ogrzewania opartego na paliwie stałym na jeden z systemów ekologicznych”.

O fakcie poinformował nawet sam urząd, publikując artykuł pod tytułem “Komu przeszkadzają dopłaty do ogrzewania?”. Na łamach gliwice.eu rzecznik prezydenta tłumaczy, dlaczego nadzór prawny zablokował uchwałę. “Co zatem nie spodobało się rządowym urzędnikom? W rozstrzygnięciu nadzorczym czytamy, że „Zdaniem organu nadzoru nie istnieje żadna podstawa prawna zezwalająca na ustalenie w drodze „programu osłonowego” szczegółowych zasad udzielania dofinansowania związanych ze zwiększonymi kosztami grzewczymi, w formie zasiłków celowych”. Gliwicki samorząd wyjaśniał, że podobne uchwały i programy obowiązują między innymi w Krakowie, Wrocławiu czy Zakopanem. W odpowiedzi urzędnicy wojewody stwierdzili jednak, że: „Organ nadzoru poprzestanie jedynie na wskazaniu, że nie jest upoważniony do oceny legalności uchwał podjętych przez jednostki samorządu terytorialnego położone poza obszarem Województwa Śląskiego”. Innymi słowy, pomimo że w innych województwach da się wprowadzić program będący odpowiedzią na „ubóstwo energetyczne”, które zdaniem ekspertów jest główną barierą w walce ze smogiem, instytucja, która ma pilnować zgodności lokalnych przepisów z prawem krajowym, stwierdza że w naszym regionie nie można tego zrobić.”

Nadzór prawny Wojewody wskazuje w swoim rozstrzygnięciu powody zablokowania uchwały. Według prawników ten program pomocowy został uchwalony z istotnym naruszeniem prawa. “Należy podkreślić, że program pomocy społecznej jest dokumentem planistycznym. Stanowi on ogólny plan działania gminy na danym polu, skierowany do właściwego organu pomocy społecznej. Może on w swej treści zawierać jedynie ogólne wytyczne co do sposobu działania w określonym zakresie. W związku z tym program osłonowy nie może rozstrzygać o jakichkolwiek prawach, czy obowiązkach mieszkańców gminy, zwłaszcza, gdy rozstrzyganie o nich wynika ze szczególnych upoważnień ustawowych i powinno nastąpić w formie aktów prawa miejscowego. Natomiast sam plan uznaje się za akt o charakterze wewnętrznym. (…) Nie jest to, w ocenie NSA, właściwa podstawa prawna do wydania aktu prawa miejscowego, a jedynie programu (czyli uchwały intencyjnej). Programy osłonowe formułowane na gruncie tej podstawy prawnej dotyczyć powinny kwestii uregulowanych w tej samej ustawie, a więc zamykać się w ramach uregulowanych nią działań i świadczeń.” To jeden z kilku elementów uchwały zakwestionowany przez nadzór prawny.

Miasto wyjaśniło, iż podobne przepisy funkcjonują w innych miastach poza Śląskiem i tam nie zostały zakwestionowane. Organ nadzoru poprzestał jedynie na wskazaniu, że “nie jest upoważniony do oceny legalności uchwał podjętych przez jednostki samorządu terytorialnego położone poza obszarem Województwa Śląskiego. (…) Reasumując, należy uznać, że uchwała została wydana z istotnym naruszeniem art.4 ust.1 oraz art.13 pkt1 -10 ustawy w związku z art.17 ust.2 pkt4 i art.110 ust.10 ustawy z dnia 12marca 2004r. o pomocy społecznej, co czyni podstawę do wyeliminowania jej z obrotu prawnego w całości.”

Łukasz Oryszczak zapowiada dalszą walkę o wprowadzenie uchwały w przyjętym przez Radę Miasta Gliwice kształcie:

“Gliwice nie składają broni. Prezydent Adam Neumann zamierza zaskarżyć rozstrzygnięcie nadzorcze wojewody do sądu administracyjnego. Nawet jeśli jego wyrok będzie korzystny dla gliwiczan, stracimy długie miesiące w oczekiwaniu na jego uprawomocnienie. Stracimy czas, w którym można było zlikwidować kolejne setki, jeśli nie tysiące trujących palenisk. Wszystko dlatego, że wojewoda śląski, w przeciwieństwie do swoich kolegów z innych regionów, nie dostrzega podstawy prawnej pozwalającej Gliwicom wprowadzić program dopłat do kosztów ogrzewania.”

Pozostałe częściowo uchylone w marcu uchwały to:

1. Uchwała NrXXIII/457/2021 w sprawie Gliwickiej Inicjatywy Lokalnej ( Rada Miasta Gliwice w§5 pkt1 załącznika do uchwały przekroczyła upoważnienie ustawowe, gdyż określiła podmioty uprawnione do składania wniosków. Organ stanowiący miasta był upoważniony wyłącznie do określenia trybu i szczegółowych kryteriów oceny wniosków o realizację zadania publicznego w ramach inicjatywy lokalnej, anie do określenia podmiotów uprawnionych do złożenia ww. wniosków).
2. Uchwała NrXXIII/475/2021 w sprawie zmiany nazwy Gliwickiego Centrum Organizacji Pozarządowych oraz nadania nowego statutu (w ocenie organu nadzoru Statut jest niezgodny z ustawą o finansach publicznych oraz z Konstytucją RP. Rada Miasta wskazała: organizację wewnętrzną, szczegółowe zadania Centrum, zakres obowiązków i uprawnienia pracowników zatrudnionych w jednostce określa Regulamin Organizacyjny nadany przez dyrektora jednostki w uzgodnieniu z Prezydentem Miasta. Jak wskazuje nadzór prawny, jest to kompetencja Rady Miasta, nie można jej przekazywać organom wykonawczym i dyrektorowi nowej jednostki. Po drugie, zdaniem organu nadzoru brak jest upoważnienia ustawowego do działania Prezydenta Miasta w zakresie uzgadniania regulaminu organizacyjnego ww. jednostki. Należy przy tym zaznaczyć, iż kompetencja wójta (burmistrza, prezydenta miasta) w stosunku do kierowników gminnych jednostek organizacyjnych ogranicza się do ich zatrudniania i zwalniania (art.30 ust.2 pkt5 ustawy) oraz do wykonywania uprawnień zwierzchnika służbowego w stosunku do tychże kierowników (art.33 ust.5 ustawy). W ocenie organu nadzoru, wszelkie ograniczenia w wypełnianiu przez dyrektora jednostki uprawnień i obowiązków kierownika tej jednostki winny wynikać z przepisów prawa).