Zapomniany dwór w Szobiszowicach

Przy ulicy Dworskiej stoi zapomniany dziś dawny dwór rodziny von Welczek. Szobiszowice (wówczas Petersdorf) były samodzielną podgliwicką wsią, która w połowie XVII wieku została zakupiona wraz z zamkiem przez lokalnych arystokratów von Welczków. 

Dwór był dawniej częścią istniejącego tu przez stulecia folwarku, a jego budynki otaczały położony na południowy zachód dziedziniec. Koło folwarku istniały dwa stawy: większy, który zajmował teren między obecnymi ulicami Dworską, Uszczyka i Nad Torami oraz mniejszy, na północny wschód, który istniał do lat 90-tych XX w. W rękach Welczków Petersdorf pozostały do końca I wojny światowej. 

Nie mamy wystarczających informacji i dokumentów mówiących o powstaniu pierwszej posiadłości w Szobiszowicach. Prawdopodobnie w tym miejscu zamek mógł powstać już w średniowieczu, ale brakuję na to dowodów. Gdy miejscowość została nabyta przez rodzinę Welczków wiadomo, że istniał już na pewno zamek i najprawdopodobniej został on wówczas przebudowany. Najstarszy wizerunek dworu pochodzi z grafiki F.B. Wernera z połowie XVIII w. Na rysunku widzimy panoramę miejscowości, ujęty został stary kościół Bartłomieja i kompleks folwarku z zamkiem. Możemy zauważyć znaczne różnice pomiędzy współczesnym budynkiem, a tym ukazanym w 1750 roku. Na rysunku dwór ma dach czterospadowy, a obecnie dach jest mansardowy. Budynek ma wieżę, która nie zachowała się do dzisiaj. Prawdopodobnie Werner ukazał dwór przed jego rozbudową, do istniejącego podpiwniczonego budynku dobudowano nową część bez podpiwniczenia. Wówczas mógł też powstać charakterystyczny mansardowy dach. 

W połowie XVIII wieku na Górnym Śląsku rozpowszechniła się architektura barokowa. Nowe posiadłości projektowano zgodnie z zasadami symetrii, a lokalne dwory powstawały na planie prostokąta, o dwóch kondygnacjach, kryte dachami mansardowymi. Takie budynki powstały w Łabędach, Mikulczycach, czy Wielowsi.

Jan von Welczek z Wielkiego Dębieńska prawdopodobnie zamieszkał w zamku w połowie XVIII wieku, gdy zakupił lokalne dobra. Członkowie rodziny von Welczek mieszkali w nim przynajmniej do lat 20-tych XIX w. Później dawny dwór przeznaczony został na siedzibę administracyjną majątku. Na parterze ulokowano biura i mieszkania urzędników, a na górnym piętrze spichlerze na zboże. Na początku XX w. dwór Welczka i przynależne do niego pola uprawne były dzierżawione. Obecna bryła dworu przetrwała w prawie niezmienionej postaci do naszych czasów. Pierwotnie prawdopodobnie elewacja miała trzy osie, skrajne okna piętra zostały zamurowane. Wnętrze dworu dzieli się na dwie części, część lewa ma masywniejsze mury i mniej regularny układ wnętrza. Od strony wejściowej znajdują się tu dwa pomieszczenia, przykryte sklepieniami kolebkowo-krzyżowymi. 

Po wojnie w latach 50-tych dwór był zamieszkany przez panią Majnuszową i rodzinę Sikorskich, wówczas na dole i I piętrze znajdowały się mieszkania, a strych wykorzystywano jako spichlerz. Wokół dworu stały zabudowania gospodarskie: stajnie, wozownia, kuźnia, stodoła. Dawny folwark został przejęty przez Skarb Państwa w latach 60-tych XX w. W okresie PRL-u obiekt ulegał powolnej degradacji. W latach 90-tych dwór został zakupiony przez miasto, ulokowano w budynku mieszkania komunalne. Dawne zabudowanie folwarczne wyburzono na przełomie XX i XXI w.

Na przełomie 2011 i 2012 r. mocno zniszczony budynek został  wyremontowany, wykonano niezbędne prace, aby nie stał się kompletną ruiną. Przez następne lata budynek stał zapomniany i zarośnięty. W styczniu 2020 roku dawny dwór został kupiony przez prywatnego przedsiębiorcę, który planuje remont i nadanie nowego życia budynkowi. Mamy nadzieję, że dawny dwór wreszcie odzyska dawny blask.

Źródło:

Bogusław Małusecki – folder XVII Gliwickich Dni Dziedzictwa Kulturowego

gliwiczanie.pl